حریم شخصی چیست و چگونه دیگران به راحتی می‌توانند وارد آن شوند؟

هر چیزی که مربوط به شخص ما باشد به عنوان حریم شخصی نامیده می‌شود. مثلاً ماشین یا خانه یا اتاقی از خانه و یا کیف، موبایل، لباس، کامپیوتر، لیوان، کتاب و هر رفتاری که انجام می‌دهیم و حتی فکرهایی که در سر داریم هم می‌تواند مواردی باشد که در دایره حریم شخصی ما جای دارد و به طبع اگر کسی بخواهد به آنها دست درازی کند و آنها را از ما بگیرد یا در استفاده از آنها با ما شریک شود، به حریم شخصی ما تجاوز کرده است.

چند وقت پیش سوار مترو بودم و معمولاً اگر دقت کرده باشید بیشتر افراد وقتی در حالت انتظار هستند با موبایل خود کار می‌کنند یا بازی. فردی روبروی من نشسته بود که دو نفر کناری او مشغول کار با موبایل خودشان بودند. او به راحتی سر خود را در موبایل نفر سمت چپ می‌کرد و بعد از مدتی به صورت پیگیر موبایل نفر راست خود را چک می‌کرد؛ و ابن کار را ادامه داد تا همه به مقصد رسیدیم.

تا حالا برای شما اتفاق افتاده در یک محیط سر بسته کسی در حال سیگار کشیدن باشد؟ چه احساسی به شما دست می‌دهد در صورتی که سیگاری نباشید؟ تا به حال شده در حال رانندگی در یک کوچه یک طرفه باشید و ماشین دیگری ورود ممنوع به سمت شما بیاید؟ تا به حال شده در حال انجام کاری باشید و کسی به شما راهنمایی یا نظرش را بیان کند؟

چگونه باید از خود دفاع کرد که کسی سرزده وارد حریم شخصی ما نشود یا چه رفتاری را باید انجام دهیم که دیگران عمداً وارد حریم شخصی ما نشوند؟

بیشتر حیوانات با استفاده از روش‌های جنگ و گریز به دفاع از خود می‌پردازند.

اما آیا بغیر از جنگ و گریز، انتخاب سومی هم وجود دارد؟

فقط انسان‌ها هستند که می‌توانند این انتخاب سوم را داشته باشند.

ابراز وجود کلامی

در انسان‌های اولیه، برای دفاع از خود، یا می‌جنگیدند یا فرار می‌کردند؛ اما با تکامل و پیشرفت توانایی‌های کلامی و حل مسأله، اجداد ما توانستند زنده بمانند.

اگر چه ما برای بقاء، توانایی جنگ و گریز را در درون خود داریم، اما فقط به این دو راه کار محدود نشده‌ایم، ما این گزینه انسانی را در اختیار داریم که از طریق گفتگو، اختلاف‌های خود را با دیگران حل کنیم؛ اما مهمترین و دشوارترین قسمت، یادگیری و به کارگیری صحیح این گزینه سوم است.

اغلب افراد، در مکالمات روزمره و در شرایط عادی، نمی‌توانند به درستی صحبت همراه با دقت را انجام دهند. وقتی شخص در حالت عصبانی، وحشت زده و تحت فشار احساسی قرار دارد، بسیار دشوار است که بیان صحیح همراه با دقت را داشته باشند. بیشتر افراد در این شرایط می گویند: وقتی او کاری می‌کند که من عصبانی می‌شوم، دیگر نمی‌توانم خودم را کنترل کنم

وقتی کسی به حریم ما تجاوز می‌کند، فشار روانی باعث می‌شود، فعالیت قسمت‌های پایین‌تر مغز با قسمت‌های بالاتر مغز، تداخل پیدا می‌کند. در این حالت مقدار زیادی خون از مغز به سمت عضلات جریان می‌یابد. این عوامل مانع فعالیت کلامی و درنتیجه، کارایی عادی مغز از بین می‌رود. البته در مواقع خشم و دشوار، ما می‌توانیم رفتارها و گفتارهایمان را از حالت اجبار به انتخابی تغییر دهیم

وقتی کسی به حریم ما تجاوز می‌کند، باید تلاش کنیم که با مؤثرترین و انسانی‌ترین ابزارهای دفاع از خود باعث تغییر رفتار او شویم، نه اینکه او را کنترل کنیم.

برای این منظور می‌توان از پیام‌های سه‌بخشی ابراز وجود استفاده کرد که شامل:

۱- توضیح رفتار تجاوزگرایانه

۲- چگونگی احساس شما در مورد آن رفتار

۳- توصیف پیامدهای آن بر زندگی شما

مثلاً: وقتی تو ……….. من احساس ………چون……..

وقتی می‌بینم لباس‌ها را به‌موقع برای شستن نمی‌آوری، خیلی کلافه می‌شوم، چون کارم بیشتر می‌شود.

بیان رفتاری که فرد انجام می‌دهد (البته بدون قضاوت)+بیان احساسات من در آن لحظه+نتایج و پیامدهای آن رفتار در زندگی من

با استفاده از این فرمول سه‌بخشی بسیاری از این تجاوزهای سرزده یا عامدانه برطرف می‌شود
سؤال اینجاست که آیا من می‌توانم در همه‌جا از این فرمول استفاده کنم؟

دکتر ویلیام گلاسر می‌گوید: هر تصمیمی که ما می‌گیریم مشکلات مربوط به خودش را دارد.
دوستی تعریف می‌کرد با یک فرد مهم ارتباطی برقرار کرده بودم و قرار بود با ماشین به محل پروژه‌ای برویم. ناگهان فرد موردنظر سیگار خود را روشن و شروع به کشیدن آن کرد. او گفت من سیگار نمی‌کشم و بوی آن‌هم برایم خوشایند نیست. اینجا دو انتخاب داشتم. از فرمول سه‌بخشی ابراز وجود استفاده کنم و برای همیشه آن ارتباط از بین می‌رفت و دوم اینکه تصمیم بگیرم چندساعتی را تحمل‌کنم برای رسیدن به مقصودم.

این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم در مواجه با موقعیت‌ها چه تصمیمی بگیریم و چه انتخاب‌هایی را داشته باشیم.
مثلاً اگر در مکان‌های عمومی مثل رستوران هستید و میز کناری شما در حال بلد صحبت کردن با تلفن یا در حال سیگار کشیدن است و متوجه می‌شوید آدمی خشن و عصبانی است و هیکل او چند برابر شماست، بهترین تصمیم عوض کردن جای خود یا تحمل کردن است به‌جای استفاده از پیام‌های سه‌بخشی ابراز وجود. البته تصمیم با شماست.